Zoe Gordon
Milyonlarca kuş, her kış kıtalarda hayranlık uyandıran yolculuklar yapıyor. Bu büyük göç, öncelikle, yol boyunca mevcut olan sınırlı kaynaklara bir yanıt olarak ilkel hayatta kalma içgüdüleri tarafından yönlendirilir. Kış gelince havanın sıcaklığı düşer ve yiyecekler azalır; pek çok kuş daha yeşil otlaklar aramaya zorlanır. Kaynakların büyüklüğü merkezi bir öneme sahip olsa da, kuşlar hangi kışlık alanı seçeceklerine karar verirken birçok farklı faktörü göz önünde bulundururlar. Belki de şaşırtıcı bir şekilde, bazı kuşlar kışlama alanında tanıdıklarının ne olduğuna kesinlikle çok değer veriyor.
Buna bir örnek olarak, ABD’deki Nebraska-Lincoln Üniversitesi’ndeki araştırmacıların yeni bir makalede yayınladığı altın taçlı serçeler, tanıdık sürü arkadaşlarına ve yerlere harika bir bağlılık gösteriyor. Hem serçeler hem de insanlar için ev, kalbinizin olduğu yer demektir. Altın taçlı serçeler (lat. ‘Zonotrichia atricapilla’), kışlama alanları için Kaliforniya’ya uçarken göç yolculuklarında 4.800 km’ye kadar seyahat edebilir. Araştırmacılar, tercih ettikleri kışlık bölgelere dönen serçelerin, bir önceki yıl konuşlandırıldıkları yerden ortalama sadece 28 metre uzağa yerleşme eğiliminde olduklarını buldular.
Araştırmanın baş yazarı Annie Madsen, “Bu kışlama alanına geri dönmeleri ve ardından aynı kişilerle vakit geçirmeleri hala kafamızı karıştıran çılgın bir fenomen – çünkü aynı kişilerle birlikte olmaları onlar için önemli” dedi. Bir deyim. Serçeler, sırf o bölgede açan çiçekleri beğendikleri için belli bir noktaya geri dönmediler. Araştırmacılar, yaklaşık on yıl boyunca Kaliforniya Üniversitesi, Santa Cruz, ABD’de bir serçe kış mahallesini gözlemlerken, bacak şeritleri ve gözlemler yoluyla serçelerin kişisel davranışlarını ve sosyal etkileşimlerini tam bir hassasiyetle kaydettiler.
Araştırmacılar, en az üç kış dönemi boyunca bölgede bulunan altın taçlı serçelerin, en sevdikleri sürü arkadaşları bölgeye bizzat geri dönmüyorsa orijinal konumlarından uzaklaşmaya başladığını keşfettiler. Bu davranış, serçelerin kışlama yeri seçimini etkilemede sosyal ilişkilerin değerini ortaya koymaktadır.
BÖLGEYİ VEYA ARKADAŞLARINI SEVİYORLAR MI?
Ancak serçelerin bunu neden yaptığını anlamak kolay bir iş değildi; çünkü cevaplanması gereken soru tanıdık bir ‘tavuk mu yumurta mı önce gelir’ ikilemini içeriyordu. Peki serçeler bölgeye mi yoksa arkadaşlarına mı bağlıydı? Bu serçe türü, dağılmadan önce küçük kümeler halinde toplanır, ancak daha sonra sürünün diğer üyeleriyle yeniden bir araya gelir ve bu ‘bölünme-füzyon’ temaslarıyla bilinir.
Madsen, “Bir kaynaktan dolayı mı buluşuyorlar? Sosyal ortaklıklar nedeniyle mi bir araya geliyorlar? Kaynaklar için bir araya geldiklerinde sosyal ortaklar ediniyorlar mı? Yoksa kaynaklara erişmek için sosyal ortakları mı kullanıyorlar? Bu cevaplaması zor bir soru, cevaplaması gerçekten zor” diyor. Her yıl geri döndükleri gerçekten güzel bir yer olan bu özel çalılık alanı umursuyorlar mı? Yoksa birlikte vakit geçirmek için geri döndükleri sürü arkadaşlarını mı umursuyorlar?
Ellerindeki bilgileri kullanan Madsen ve meslektaşları, bir serçenin Santa Cruz’da art arda ne kadar çok kış geçirirse, alanında o kadar az değişiklik gösterdiğini keşfettiler. İlk bakışta, bu bulgu, belirli belirli alanların ırklar için oldukça çekici olduğunu gösterdi.
Bununla birlikte, araştırmacılar yakın arkadaşların ortadan kaybolmasının veya büyük olasılıkla birlikte görülmesi muhtemel serçelerin yalnızca yüzde 10’unun görülmesinin etkilerini fark ettiklerinde bir trend değişikliği ortaya çıktı. Bir serçenin bağlılığının sadece bir bölgeye değil, orada bulmayı umduğu dostluklara bağlı olduğunu keşfettiler. Bu dostluklar zayıfladığında, bir bölgeyle olan bağlar da azalır.
SOSYAL BAĞLAR ZAMANLA GÜÇLENİYOR
Madsen gözlemlerini “Tanıdık sürü arkadaşlarıyla birlikte olmanın önemli bir yanı var gibi görünüyor,” diye özetliyor. Araştırma aynı zamanda niceliksel bir tuhaflığı da ortaya çıkardı. İkinci kışını geçiren serçeler, sürü arkadaşlarının kaybından eşit derecede etkilenmemiş görünüyordu; bu muhtemelen şu anda bu seviyede yakın bağlar geliştirmedikleri anlamına geliyordu. Madsen, “Bu ilişkilerden bazıları birkaç yılda şekilleniyor,” diye açıklıyor.
Altın taçlı serçelerin göçleri ve tercih ettikleri kışlaklara olan ilgileri, onların sadece bir bölge ile değil, birbirleriyle zarif bir dans edercesine temaslarının öyküsünü anlatır. Bulgular, bu hayvanların sosyal davranışlarına yeni bir bakış açısı sağlarken, onları yalnızca hayatta kalma içgüdüsünün kayırdığı canlılar olarak değil, bağ ve dostluk kurabilen canlılar olarak görmemizi sağlıyor.
Makalenin orijinali ZME Science web sitesinden alınmıştır. (Çeviri: Tarkan Tufan)
